Հանրապետութեան 100-ամեակի կոթողական յուշամատեան պատրաստող երիտասարդ պատմաբան՝ Մայքլ Ա. Բաբայանի դիմատետրեան էջէն կ’իմանանք, որ Մայիսեան հերոսամարտերու եւ Հանրապետութեան 100-ամեակի պետական յանձնաժողով կոչուած մարմինի ուղերձը ունի հետեւեալ վերջաբանը.
«…Թեև ընկավ հանրապետությունը, սակայն նրա գոյությունն անհետևանք չմնաց։ Նրա հիմքի վրա բոլշևիկները պարտավորված ստեղծեցին նոր հանրապետություն՝ Խորհրդային Հայաստանը, որի շուրջ 70-ամյա պատմության ընթացքում հայ ժողովուրդն ապրեց տնտեսական ու մշակութային մեծ վերելք։ Փաստորեն Առաջին Հանրապետության հենքի վրա, թեև վարչաքաղաքական միանգամայն այլ համակարգի պայմաններում ստեղծված Խորհրդային Հայաստանն էլ հող նախապատրաստեց Երրորդ անկախ Հանրապետության ձևավորման համար։
Այս է շուրջ հարյուրամյա հեռավորությունից 1918 թ. մայիսյան հերոսամարտերի ու անկախ պետականության հռչակման պատմական խորհուրդը»։
Ուրեմն այդպէս՝ Հանրապետութիւնը ինկաւ, բայց բոլշեւիկները «պարտաւորուած» ստեղծեցին նոր հանրապետութիւն: Ուրեմն ի՞նչ, բոլշեւիկները չտապալեցի՞ն Հայաստանի անկախ Հանրապետութիւնը, անոնք Կարմիր բանակի հետ նորաստեղծ Ազրպեճան կոչուած տարածքներէն Հայաստան չներխուժեցի՞ն, քեմալական թուրքերուն հետ Հայաստանի ու հայութեան դէմ չհամագործակցեցա՞ն, անկախ պետութեան հիմնադիր սերունդը չբանտարկեցի՞ն, չհալածեցի՞ն, չգլխատեցի՞ն…
Բոլշեւիկներու կողմէ բռնագրաւուած Հայաստանը տնտեսական եւ մշակութային վերելք ապրած է եղեր: Այսինքն ի՞նչ, եթէ Հայաստանը անկախ մնար եւ բոլշեւիկ-թրքական դաւադիր հարուածներուն չենթարկուէր, տնտեսական եւ մշակութային վերելք պիտի չունենա՞ր… Ուրեմն հայերը լրիւ անխե՞լք են, անկարող են, այդքա՜ն ողորմելի են, որ առանց բոլշեւիկներու «օգնութեան», առանց ռուս, թուրք կամ եւրոպացի մեծ եղբօր, թէկուզ եւ դահի՛ճ եղբօր օգնութեան վերելք չե՞ն կրնար ունենալ:
Չհասկցանք, եղբայր… պատմութիւնը մենք մինչեւ հիմա սխա՞լ սորվեր ենք: Երեւի Վրացեանի, Խատիսեանի եւ միւսներու յուշերը ուրիշ ժամանակներու եւ ուրիշ երկիրներու համար գրուած են, երեւի յերիւրանքներ են բոլշեւիզմի աւերներուն մասին հարիւրաւոր վկայութիւններն ու հրատարակութիւնները, սուտ ու անհիմն են բոլշեւիկներու կողմէ ծրագրուած եւ իրագործուած Հայաստանի բռնագրաւումը, 70 տարիներ շարունակ բոլշեւիկեան հալածանքները, մտաւորականութեան ջարդը, ազատութիւններու կաշկանդումը… Երեւի տնտեսական ձախող քաղաքականութիւնը, միջազգային ոչ մէկ մրցունակութիւն ունեցող բոլշեւիկեան տնտեսական համակարգը այնքա՜ն հզօր էր, որմէ բան չէ մնացած այսօր՝ նախկին խորհրդային միութեան ամբողջ տարածքին: Երեւի Նախիջեւանի եւ Արցախի «ազրբեջանականացումը», Հայաստանի մասնատումն ու ռուսականացման մինչեւ այսօր շարունակուող քաղաքականութիւնը բոլշեւիկներուն հետ կապ չունէին…
Եւ վերջապէս բայց ոչ վերջինը՝ երեւի այսօրուայ ձախող եւ ապիկար ղեկավարութեան գոյառումը, համատարած կոռուպցիան, մարդկային ռեսուրսներու ահռելի պակասը, ռուսամոլութիւնն ու օտարամոլութիւնը բոլշեւիկեան իշխանութիւններու թողած հարու՜ստ աւանդին հետ կապ չունին… Երեւի օլիգարխիայի սրընթաց վերելքը, սեփական ժողովուրդի իրաւունքներու ոտնակոխումը, բազմիցս հալածուած սեփական ժողովուրդի անդադրում հարստահարութիւնը, երկրի սահմանափակ հարստութիւնը անյագօրէն լափելու որկրամոլութիւնը եւ ասպատակող հորդաներու նման՝ պետական պիւտճէն սեփական հաճոյքներու համար թալանելու մոլուցքը բոլշեւիկեան ռեժիմէն ժառանգուած չեն…
Եւ հիմա պատկերացուցէք, թէ ի՞նչ մտայնութեան կը տիրէ պետական յանձաժողովներու մէջ, որոնց լծակիցն ու ենթական դարձած են մետալներով ինքնասիրութիւն եւ արժանապատուութիւն զիջած բազմաթիւ հայեր՝ աշխարհի տարբեր անկիւններէն:
25 տարուան անկախութիւնը բաւարար չեղաւ, որպէսզի կարողանանք հասկնալ ու հասկցնել, որ բոլշեւիկեան աղէտը նոյնքան ահաւոր է, որքան թրքականը: Չտեսանք, որ պետական բոլոր օղակներուն մէջ բոյն դրած նէօբոլշեւիզմը արդէն երկրի տէրն ու տիրակալը կը դառնայ: Չըմբռնեցինք, որ նորօրեայ բոլշեւիզմը կամ նէօբոլշեւիզմը մեր ժողովուրդի գլխաւոր թշնամիներէն մէկն է, որովհետեւ անիկա ո՛չ ազգութիւն, ո՛չ հայրենիք, ո՛չ իրաւունք եւ ոչ ալ ազատութիւն կը ճանչնայ: Փաստը՝ միլիարդներու արտահոսքն է Հայաստանէն ու յայտնի ու անյայտ օֆշորային հաշիւները: Ապացոյցը՝ այսպէս ըսուած հայ օլիգարխիայի ապարանքներն են Սպանիոյ, Մոսկուայի, Լոս Անճելըսի մէջ եւ Ֆրանսայի ծովափներուն վրայ, եւ այս բոլորին հետ՝ Հայաստանի բնակչութեան 30 տոկոսին սովահարութիւնը եւ նոյնքանին ալ հայրենալքութիւնը՝ յանուն պատառ մը հացի…
Ուրեմն միահամուռ կոչենք միասին՝ բոլշեւիզմը մեռած է, կեցցէ՛ անոր վերայառնած տարբերակը՝ կեցցէ՛ նէօբոլշեւիզմը:
Գրեցէ՛ք ինծի:
Րաֆֆի Տուտագլեան
rafdoud@aol.com
