Անհասանելի կամօքն Աստուծոյ, այսօր, 24 Ապրիլ 1965, մեր պատմութեան մեծագոյն Եղեռնի օրերէն յիսուն տարիներ յետոյ, կա՜նք ահա այստեղ, Արարատի փեշերուն, մեր Հայրենիքի խաղաղ ու ապահով հողի վրայ հաստատ, Սուրբ Էջմիածնի կամարներուն ներքեւ, նուիրական յիշատակին առջև մօտ երկու միլիոն մեր նահատակներուն, որոնք զոհուեցան «Վասն Յիսուսի, Վասն Հայրենեաց»:
Արևմտեան Հայաստանի երկնքի տակ, 1915ին, ամբողջ ժողովուրդ մը բնաջինջ եղաւ սեւ ձեռքերովը Սուլթանական Թուրքիոյ կառավարութեան, մարդկային պատմութեան ամենազարհուրելի ոճիրներէն մին, առաջին ցեղասպանութիւնը քսաներորդ դարուն:
«Երանի որ հալածեալ իցեն վասն արդարութեան, զի նոցա է արքայութիւն երկնից»:
Եկեղեցին Հայկական եւ համայն ժողովուրդը մեր, որ ի Հայաստան եւ ի սփիւռս աշխարհի, այսօր, ծունկի եկած, կը սգան իրենց բիւրաւոր զոհերը ու կ՛աղօթեն անոնց հոգիներուն համար:
Ո՜վ Աստուած հարցն մերոց բաց դռները երկինքներուդ և քաղցրութեամբ ընդունէ մեր աղօթքները և երբ օր մը, հեռու բարձրունքներէն, հնչէ հրաշքի ժամը Մեծ Դատաստանին, Տէ՛ր, գթութեամբ յիշէ մեր մեռելները կենաց Գրքին մէջ եւ արժանի ըրէ զանոնք յաւերժական լուսէ պսակին: Մենք կը հաւատանք այդ յաւերժութեան որովհետեւ կը հաւատանք մեր նահատակներու հոգւոց արդարութեան եւ մեր ազգի անմահութեան:
Այսօր, ոգեկոչելով մեր մեռելները, մենք կ՛ողջունենք նաեւ լուսաբացը Հայոց մայր երկրին, կ՛ողջունենք յաթական վերածնունդը Հայ ժողովուրդին, Տեսիլքը Եզեկիէլի, անգամ մը եւս ճշմարտացաւ, եւ մեռած թուացող մեր ազգը, նորէն մարմին առած՝ նոր կեանքի կոչուեցաւ:
«Ի մահ համարեալ էին, և մահք իւրեանց անշուշտ կեանք»: Այսօր, Մեծ Եղեռնի Յիսնամեակին, նայեցէ՛ք մեր ժողովուրդին: Ան, կենդանութեան հուրով վերստին բոցավառ, իր ազատ կամքով անսասան կանգնած հայրենական սուրբ հողին վրայ, հպարտ ու կենսուրախ, կը կառուցանէ իր գարուն ներկան, ու ճամբայ կը բանայ դէպի գալիքը ոսկի փառքերու:
«Մի՛ երկնչիր, հօտ փոքրիկ»: Մենք ազգ ենք հիմա, Հայրենիք ունինք, պետութիւն ունինք եւ դրօշակ ունինք: Եւ յառաջ կ՛ընթանանք արդար վաստակով, իսկական անունովը մեր Արմենական: Այլեւս թշուառ չենք, եւ ո՛չ ալ անտէր, և ո՛չ ալ անտուն: Այլեւս աղքատ չենք, և ո՛չ ալ տկար, և ո՛չ ալ կարօտ օտար օգնութեանց: Տեսէ՛ք նոր մագաղաթներ, ծաղկող գրիչներ, հուր տեսիլքներով բաբախող սրտեր, նոր խօսք ու երգեր, լոյս բաշխող մտքեր, չարքաշ ու բարի աշխատող ձեռքեր, կառուցանող հուժկու բազուկներ ամէն օր, ամէն ժամ, լոյս աշխարհ եկող և լոյս ծաղկող մանուկներ կայտառ, հազար հազարներ կը պատմէն փառքը Հայոց նոր կեանքին, կը հիւսեն ծիածանը վարդ երազներու:
Հայե՛ր, սիրտ առէք, սուգի, աղօթքի սուրբ ժամէն յետոյ, դարձէ՛ք արևին և արիացէք: Միացէք սիրովը մեր սեպուհ ազգին, եղէք միաբան, մէկ կամք, մէկ հոգի, ձեռք ձեռքի տուէք, հաստատ մնացէք Հայոց աշխարհի սէգ լեռներուն պէս, և հայեացքը ձեր դէպի Վեհավայր Մասիսներն ի վեր, կրկի՛ն ուխտեցէք հաւատարիմ մնալ Հայոց Պատմութեան, Հայոց ազգութեան եւ յաւիտենական Մայր Հայաստանին:
Աստուա՜ծ մեր, օրհնէ՛ և յաւէտ սուրբ պահէ յիշատակը մեր մեռելներուն, և օրհնէ՛ երկիրը մեր Հայաստան աշխարհ և ժողովուրդը մեր աճող, ուռճացող խաղաղութեան մէջ:
«Տէր Աստուած զօրութեանց, դարձո՛ զմեզ, երեեցո՛ զերեսս Քո ի մեզ և կեցցուք» այժմ և յաւիտեան, ամէն:
ՎԱԶԳԷՆ Ա
Սուրբ Էջմիածին, 24 Ապրիլ, 1965
ԶԱՐԹՕՆՔ, 24 Ապրիլ, 1965
