Մամուխը, մամխենին վարդազգիներին պատկանող փշոտ թուփ է, որի լատիներեն անվանումն է prunus spinosa: Անգլերենում այն անվանվում է blackthorn և sloe, ռուսերենում՝ терень:
Այն աճում է տարբեր մայրցամաքներում: Հայաստանում մամուխ հիմնականում և գրեթե համատարած աճում է Տավուշի մարզում: Իսպանիայում՝ բասկերի երկրում, մամուխից պատրաստում են նշանավոր պաչարան անունը կրող լիկյորը:
Հայաստանում աճող մրգերից ունի վեգետացիոն ամենաերկար շրջանը: Մամխենին ծաղկում է գարնանը, պտղակալում հուլիս-օգոստոսին, հասնում՝ նոյեմբերից հետո: Եթե ձմեռը խիստ չէ, մամուխը թփերի վրա մնում է մինչև փետրվար:
Մամուխը մուգ գույնի է, թթվաքաղցր, տտիպ համով։ Այն հաճելի է ուտել ամենահասուն շրջանում, հատկապես առաջին ձյունը գալուց հետո:
Դժվար է գտնել մեկ այլ միրգ կամ հատապտուղ, որից այնքան քիչ օղի է դուրս գալիս, որքան մամուխից: Միջինը 50-60 կիլոգրամ բերքից ստացվում է ընդամենը 1 լիտր մաքուր օղի:
Մամուխի պտուղները պարունակում են ոչ ավել, քան 9 տոկոս շաքար: Այն հարուստ է C, B1, B2, PP, E վիտամիններով, քիմիական տարրերից՝ նատրիումով, կալիումով, կալցիումով, մագնեզիումով, ֆոսֆորով, երկաթով։
Մամուխի բժշկության մեջ օգտագործվել է Հին Հռոմում և Հին Հունաստանում: Այն լայնորեն օգտագործվում է նաև այսօր:
Հայաստանում մամուխից պատրաստում են մուրաբա և կոմպոտ:
«Դովեղ. սահմանի ուժը» ՍՊԸ-ն 2021-ին արտադրել է 15 տեսակի մրգային օղիներ 51-ից 59 աստիճան թնդության, այդ թվում՝ մամուխի օղի, որի թնդությունը 53,5 աստիճան է:
Այն, ինչպես նաև ընկերության մյուս արտադրանքը՝ մուրաբաներ, դեղձի ւեմ, հոնի չիր, բնական մեղր, կարող եք ձեռք բերել հետևյալ հասցեներում՝
Տեքստը և լուսանկարները՝ Թաթուլ Հակոբյանի
