Եղեգնաձորի շրջանի Չիվա գյուղը գտնվում է մարզկենտրոն Եղեգնաձորից 23 կմ, Երևանից 102 կմ հեռավորության, Ելփին գետի աջ ու ձախ ափին, ծովի մակերևույթից ավելի քան 1100 մետր բարձրության վրա, Վեդի-Ներքին Արփա նախալեռնային գոտում, Վարդենիսի լեռների Ճյուղավորություններից կազմված ձորամիջում։
Գրականության մեջ հանդիպում է նաև Չվա, Չուվյա ձևով։ Գյուղը մի քանի անգամ կարճ տեղափոխումներ է ապրել, սկզբում `ձորամեջ, ապա`դիմացի սարալանջ, որտեղ կան քրիստոնեական վկայություններ՝ժամտուն, խաչքարեր։
Ռուս-պարսկական պատերազմից հետո այստեղ են եկել հայ-գաղթականներ
Խոյից, Սալմաստից։ Չիվա գյուղում հայերի հետ ապրել են նաև
այլազգիներ։ 1988 թվականից գյուղն ամբողջապես դարձավ միատարր։
Չիվա գյուղի բնակչությունը (աղբյուրը՝ Զավեն Կորկոտյան, “Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)”, ըստ տարիների, եղել է հետևյալը.
1831 թվական – 52 հոգի, որից 23-ը՝ հայ, 29-ը՝ իսլամ,
1873 թվական – 294 հոգի, բոլորը՝ իսլամ,
1886 թվական – 431 հոգի, բոլորը՝ իսլամ,
1897 թվական – 689 հոգի (համառուսական՝ ցարական մարդահամար), բոլորը՝ իսլամ,
1904 թվական – 562 հոգի,
1914 թվական – 562 հոգի, ըստ Կովկասյան օրացույցի,
1914 թվական – 612 հոգի,
1916 թվական – 503 հոգի,
1919 թվական – 1200 հոգի,
1922 թվական – 391 հոգի, բոլորը՝ թրքո-թաթար,
1926 թվական – 461 հոգի (ԽՍՀՄ առաջին մարդահամար), որից 94-ը՝ հայ, 367-ը՝ թուրք,
1931 թվական – 588 հոգի, որից 221-ը՝ հայ, 367-ը՝ թուրքական խումբ:
Խորհրդային մարդահամարի տվյալներով՝ Չիվան ունեցել է․
1939 թվական – 758 հոգի,
1959 թվական – 669 հոգի,
1970 թվական – 910 հոգի,
1979 թվական – 933 հոգի,
1989 թվական – 755 հոգի։
Այսօր գյուղի բնակչությունը, ըստ մարզպետարանի տվյալների, 1013 հոգի է։
Գյուղի մասին հիշատակումներ կան Ստեփանոս Օրբելյանի Սյունիքի
պատմություն աշխատության մեջ` 13-րդ դարի թվագրությամբ։ Գյուղը վանքապատկան է եղել։ 13-րդ դարում հատուկ հրովարտակով տրվել է Ջալալ
Օրբելյանին՝ որպես կալվածք։ Մետաքսի ճանապարհի մի ճյուղը Սելիմով հասնելով Արենի, մի ճյուղով էլ թեքվում էր Չիվա`ուղղություն վերցնելով դեպի Դվին և Այրարատ։
Պատրաստեց Թաթուլ Հակոբյանը
Կարդալ և դիտել նաև՝
