Զառիթափ համայնքը կազմավորվել է ՀՀ վարչատարածքային բաժանման մասին ՀՀ օրենքում 2016 թվականի հունիսի 17-ին կատարված փոփոխության արդյունքում՝ Վայոց ձորի Արտավան, Բարձրունի, Գոմք, Խնձորուտ, Մարտիրոս, Նոր Ազնաբերդ, Սարավան, Սերս գյուղական համայնքների միավորումից և իր վարչական տարածքում ընդգրկում է Ախտա, Կապույտ, Ուղեձոր գյուղական բնակավայրերը։
Համայնքի կենտրոնը Զառիթափ գյուղն է։ Գյուղը փռված է յոթ բլուրների վրա, գյուղամիջով անցնում է Փշոնք գետը, որին միանում են չորս փոքրիկ վտակներ։ Զառիթափ գյուղը հիմնադրվել է 1829թ։ Զառիթափը գտնվում է մարզկենտրոն Եղեգնաձորից՝ 27 կմ հարավ-արևելք, Երևանից` 140 կմ հեռավորության վրա:
Զառիթափ գյուղը գտնվում է Վայքի լեռնաշղթայի հարավ-արևելյան մասում։ Ծովի մակերևույթից բարձր է 1400 մետր։ Հյուսիս արևելքից սահմանակից է պետական անտառ-արգելանոցին, արևելքից Գոմք գյուղին, հարավից Մարտիրոս գյուղին, արևմուտքից Փոռ և Ազատեկ գյուղերին։ Գյուղի հյուսիսային սահմանով անցնում է Արփա գետը։
Նախկինում կրել է Փշոն, Փշոնք, Փաշալու և Ազիզբեկով անունները:
Զառիթափի բնակչությունը (աղբյուրը՝ Զավեն Կորկոտյան, “Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)”, ըստ տարիների, եղել է հետևյալը.
1831 թվական – 98 հոգի, բոլորը՝ հայ
1873 թվական – 512 հոգի, բոլորը՝ հայ
1886 թվական – 689 հոգի, բոլորը՝ հայ
1897 թվական – 721 հոգի (համառուսական՝ ցարական մարդահամար), որից 682-ը՝ հայ, 39-ը՝ իսլամ
1904 թվական – 913 հոգի
1914 թվական – 913 հոգի, ըստ Կովկասյան օրացույցի
1914 թվական – 1004 հոգի, ըստ արխիվային տվյալների
1916 թվական – 783 հոգի
1919 թվական – 1100
1922 թվական – 574 հոգի, բոլորը՝ հայ
1926 թվական – 815 հոգի (ԽՍՀՄ առաջին մարդահամար), որից 809-ը՝ հայ, 5-ը՝ թուրք, 1-ը՝ քյուրդ
1931 թվական – 993 հոգի, բոլոր՝ հայ:
Խորհրդային տարիներին Զառիթափի բնակչությունը եղել է.
1939 թվական – 1616 հոգի,
1959 թվական – 1554 հոգի,
1970 թվական – 1636 հոգի,
1979 թվական – 1509 հոգի:
Պատրաստեց Թաթուլ Հակոբյանը
Կարդալ և դիտել նաև՝
