Վազգեն Ա-ի դամբանականը, այցելությունը Հունաց տիեզերական պատրիարքին և Սուրբ Պատարագը

ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ԴԱՄԲԱՆԱԿԱՆԸ

Վերջին օծման արարողությունից հետո, Վեհափառ Հայրապետը, հանգուցյալ Սրբազան Պատրիարք Հոր դագաղի վրա, խոսում է հետևյալ սրտառուչ և բովանդակալից դամբանականը, ներկայացնելով  հանգուցյալի բազմաբեղուն կյանքն ու գրական վաստակը: Վեհափառ Հայրապետի դամբանականը լսվում է մեծ հետաքրքրությամբ և մխիթարությամբ.

«Հանուն Հօր և Որդւոյ և Հոգւոյն Սրբոյ: Ամէն»:

«Առաջնորդ մեծ անկաւ յաւուր յայսմիկ յԻսրայելի»:

Սիրելի՛ սգակիր և վշտահար ժողովուրդ.

Հին Ուխտի մեծ մարգարեներեն մեկը՝ Դավիթ արքան, այս խոսքերով ողբաց իր սիրելիներեն, Իսրայելի մեծ զավակներեն մեկուն՝ Աբեներ զորավարի մահը: Իրապես ան հոգիով արդար էր և հավատարիմ, քաջարի, ուխտյալ զավակը իր ժողովուրդի, որ նահատակվեցավ Իսրայելի հանդեպ իր ունեցած մեծ սիրույն և նվիրումին մէջ:

Դավիթ մարգարեին ողբի այս խոսքերը մենք ևս կկրկնենք այսօր, զի Գարեգին Սրբազան Պատրիարքի մահով մեր Ս. Եկեղեցին կկորսցնե հոգևոր իր մեծ առաջնորդներեն մեկը:

Այո, ոչ ևս է Թուրքիո հայոց մեծանուն Պատրիարքը՝ Գարեգին Արքեպիսկոպոս Խաչատուրյան, Մեր սիրեցյալ Եղբայրը ի Քրիստոս: Ճշմարտապես և խորապես արդար հոգի մը էր ան, լուսավորված Քրիստոսի ճշմարիտ սիրով և նվիրված իր ամբողջ կյանքով մեր Ս. եկեղեցիին և մեր հավատացյալ ժողովուրդին: Ահա թե ինչո՞ւ իսկապես մեծ է մեր կսկիծը:

Այսօր, Հայաստանյաց բոլոր եկեղեցիները, աշխարհի բոլոր ճանապարհներուն վրա ուր կան անոնք և ուր հայ սիրտ մը կբաբախե, սուգի մեջ են այս պահուս, վասնզի այստեղ, այս Մայր Եկեղեցվո պատմական կամարներուն տակ, մեր սուրբ աղոթքներով և մաղթանքներով, մենք կպատրաստվինք հողին հանձնելու անշնչացած մարմինը մեծ հանգուցյալին:

Սուգի այս մեծ պահուն, Մեզի համար, իբրև Հայոց Հայրապետ, անսահման մխիթարություն է տեսնել, թե ինչպես մեր ամբողջ ժողովուրդը, մեր ամբողջ Եկեղեցին և մանավանդ Ստամբուլի համայն հավատացյալ զավակները Մեր, մեկ սիրտ մեկ հոգի, ծունկի կուգան այսօր մեծանուն հանգուցյալի հիշատակին առջև, իրենց վերջին ողջույնը և աղոթքը մատուցանելով: Մեզ համար մեծապես մխիթարական է նաև տեսնել այստեղ Մեր կողքին բարձրաստիճան ներկայացուցիչները քրիստոնեական եկեղեցիներու, իրենց գլուխը ունենալով Հունաց Տիրեզերական պատրիարք Նորին Սրբություն Աթենագորասը, որոնք մեզի հետ կաղոթեն մեր սիրեցյալ Եղբոր հոգվո խաղաղության համար:

Մեզի համար նույնքան մեծ մխիթարություն է, որ այսօր իրենց հարգանքի տուրքը կբերեն հանգուցյալի հիշատակին նաև այս երկրի պետական բարձրաստիճան ներկայացուցիչները, գլխավորությամբ Ստամբուլի նահանգապետ զորավար Ռեֆիկ Տուլգայի՝ հանուն Պետության Վսեմաշուք Նախագահին: Երեկ, Վսեմաշուք նահանգապետի ընդունելության պահուն, Մենք շատ զգացվեցանք  այն խոր հարգանքի և վշտի արտահայտություններեն, որ ունեցավ ան հանդեպ հոգելույս Պատրիարքի հիշատակին:

Սիրելի՛ հավատացյալներ. մեր Ս. Եկեղեցին քրիստոնեական հնագույն եկեղեցիներեն մեկն է, որ իր հավատացյալներու համրանքով փոքր է թեև, սակայն փոքր չէ եղած թիվը մեր մեջ, հին ժամանակներեն մինչև մեր օրերը, հոգևորական մեծ դեմքերու, ներշնչված հոգիներու, որոնք փառքը կկազմեն մեր Եկեղեցվո պատմության և որոնք կապրին լույսի աշխարհի մը մեջ, հաղթական և փառավորյալ Եկեղեցին կազմելով հավիտենական կյանքի սահմաններեն անդին:

Կխորհինք, թե բոլորդ Մեզի հետ համաձայն կըլլաք, եթե անկեղծորեն սրտով ըսենք, թե ի Տեր հանգուցյալ Գարեգին Արքեպիսկոպոս Խաչատուրյան եղավ մեր Եկեղեցվո կյանքին մեջ այդ մեծ, ոգեշնչված, լուսամիտ, տեսլապաշտ, ժողովրդանվեր և մանավանդ աստվածասեր և հավատավոր մեր հոգևոր առաջնորդներեն մեկը, իր կյանքի ու գործունեության ամբողջ տևողության ընթացքին: Այս տարի կլրանար իր քահանայության  60-ամյակը: Ինչպես գիտեք, ձեռնադրված էր կուսակրոն քահանա ուղիղ վաթսուն տարի առաջ, երանաշնորհ Տ. Եղիշե Դուրյան արքեպիսկոպոսի ձեռքով, այդ մեծ հոգևորականի միջոցով իր հոգիին մեջ ընդունելով Ս. Հոգվույն բոլոր շնորհները: Եվ ահա, երկար տարիներու իր գործունեության ընթացքին, ան ապրեցուցեր էր, պայծառացուցեր և պտղաբերեր իր բոլոր շնորհները Հայ Եկեղեցվո և հավատացյալ ժողովուրդի ծառայության ճանապարհին վրա, ճանապարհ մը, որ հաճախ եղած է փշոտ, երբեմն նույնիսկ տառապալից, մեր Ազգի փոթորկահույզ կյանքի ընթացքին: Սակայն իբրև քաջ հովիվ, հանգուցյալը բոլոր փոթորիկներուն դիմադրած է իր հոգվո խաղաղությամբ, իր մտքի պայծառությամբ, իր լույսի ծարավով և անսահման սիրով:

Այսօր Գարեգին արքեպիսկոպոս Խաչատուրյան Աստուծո և մեր առջև կներկայանա իբրև մեծ հոգևորական մը, իբրև հովվապետ մը, որ բարվոք պատերազմը հառաջ տարավ հաղթական կերպով: 60 տարի շարունակ իր հոգեշունչ քարոզներով, իր գաղափարասլաց մտածումներով իր բարի հորդորներով, իր կենդանի աշխատանքով և իր սուրբ աղոթքներով մխիթարություն և կյանք բաշխեց մեր հավատացյալ ժողովուրդին, սկսած իր ծննդավայրեն մինչև Արմաշ, մինչև Ստամբուլ և մինչև հեռավոր Ատլանտյանի և Խաղաղականի ափերը, ուր սփռված կապրին մեր ժողովուրդի զավակները:

Հանգուցյալը մեծ առաջնորդ մը եղավ նաև իբրև դպրության և դաստիրակության մարդ: Ան իր սեպուհ պարտքը նկատեց, ամեն տեղ ուր գտնվեցավ, իբրև հոգևոր առաջնորդ հավասար կարևորություն տալ և զբաղիլ մատաղ սերունդներու դաստիրակության գործով, հարատև աշխատելով քրիստոնեական առաքինությունները հաստատուն կերպով ամրացնել մեր ժողովուրդի զավակներուն սրտերեն ներս:

Ան սորվեցուց ամենուն, որ լուսո որդիներ ըլլան, կյանքի մեջ լույսի ճանապարհները փնտրեն, որպեսզի հայոց բոլոր զավակները, ծարավով և հույսով զեղուն, միշտ դեպի լույսի աղբյուրը ուղղվին որ աղբյուրն է ճշմարիտ կյանքին:

Դուք շատ լավ գիտեք, թե հանգուցյալը շատ կսիրեր լույսի մասին խոսիլ, լույսի աղբյուրի մասին, կյանքի լուսավորության մասին: Կխորհինք, թե ձեր բոլորիդ հոգիներուն բաշխված են այս մտածումները, այս զգացումները՝ իբրև լուսեղեն սնունդ:

Գարեգին արքեպիսկոպոս Խաչատուրյանի կրթական-դաստիրակչական գործունեության դափնեպսակը  կհանդիսանա Սկյուտարի մեջ իր հիմնված և այնքան դժվարություններով, բայց հաջողությամբ գլուխ բերած Ս. Խաչ դպրեվանքը: Կխորհինք, թե Ստամբուլի հայ հավտացյալները, համայն հայ ժողովուրդը սրբությամբ պիտի պահպանեն այս կերպով հարգանքի մեծագույն տուրքը տված պիտի ըլլան մեծանուն հիմնադրի հիշատակին:

Սիրելի՛ զավակներ Մեր. դուք քաջ գիտեք, թե հանգուցյալը նաև ժրաջան և անհոգնաբեկ գրական մշակ մըն էր: Քանի՜-քանի՜ գիշերները և անհամար ժամեր աշխատած է առանձնասենյակին մէջ, ամեն տեղ, ուր գտնված է, հաճախ նյութական և այլ զրկանքներու մեջ, որպեսզի թուղթին հանձնե իր հոգիին և մտքին լույսը: Այսօր ան կբաժնվի մեզմե, իր ետին թողած գրական վաստակ մը, որուն լուսապսակ կկազմե Ս. Գրիգոր Նարեկացիի «Ողբերգության մատյան»-ին տաղաչափյալ աշխարհաբար թարգմանությունը:

Վերջերս էր տակավին, երբ առիթը ունեցանք Երևանի մատենադարանի բանասերներեն ոմանց հետ խոսակցելու հանգուցյալ Գարեգին Պատրիարքի Նարեկի թարգմանության մասին: Շատ մխիթարական եղավ Մեզ համար հաստատել, թե ինչքան խոր կերպով մեր գիտնականները կգնահատեն այդ անզուգական գրական գործը: Մեր գրականության նոր շրջանի ամենաարժանավոր մշակներեն մեկը կնկատեն անոնք հանգուցյալ Պատրիարքը:

Գարեգին արքեպիսկոպոս հայ կյանքի երկնակամարին վրա փայլեցավ նաև որպես հոգևոր, բարոյական նկարագրի տեր անձնավորություն մը. ինչ որ մանավանդ մեր օրերուն մենք պետք է գիտնանք գնահատել, երբ բարոյական արժեքները և ըմբնումները այնքան երերուն վիճակի մեջ են հաճախ տեղ-տեղ: Իբրև քրիստոսի ճշմարիտ աշակերտ, անոր «այո»ն «այո» էր և «ոչ»-ը «ոչ», միշտ ուղղամիտ, օրինապահ և ազնիվ:

Այսպես է, որ քաջարի և անշփոթ կեցվածք մը ունեցավ ան վերջին տարիներս մեր եկեղեցիեն ներս ծայր տված տագնապներուն նկատմամբ: Մենք խորունկ հիացում ունինք իրեն հանդեպ, իր այս բարոյական նկարագրի համար և այս սուրբ պահուն մեր հարգանքի տուրքը անգամ մը ևս կմատուցանենք իր հիշատակին:

Մեզի համար բարոյական ըմբռնումներն ու արժեքները, եկեղեցական օրինապահության և կարգապահության սկզբունքները, Հայաստանյայց Եկեղեցվո գերագույն շահերու գիտակցությունը, միասնության սուրբ և փրկարար կանոնը են և կմնան մեր Եկեղեցվոր և մեր ժողովուրդի հոգևոր կյանքի հիմքերը:

Այս ոգիով աղոթեց և գործեց հանգուցյալ Գարեգին Պատրիարքը, բոլորիս համար հանդիսանալով պայծառ օրինակ մը: Այդ տեղը, այդ լուսավոր տեղը, ան միշտ պիտի պահե այսօր և վաղը, գալիք սերունդներուն համար:

Հանգուցյալ Պատրիարքը իր կոչման բարձր կատարներուն հասավ մանավանդ իր պատրիարքության վերջին տասը տարիներու ընթացքին: Այստեղ պարտինք ընդգծել հանգամանք մը ևս, նույնքան կարևոր և նույնքան պատվաբեր մեծանուն հանգուցյալին համար: Այդ՝  իր իմաստուն, հեռատես և անկեղծ վերաբերմունքն էր դեպի այս երկրի իշխանությունը, ուր կգտնվեր իր պատմական Աթոռը:

Մենք միշտ խորապես գնահատած ենք հանգուցյալի գործունեությունը վերջին տասը տարիներու ընթացքին, նաև այն բանի համար, որ իբրև Թուրքիո հայոց Պատրիարք, գիտցավ լավագույն հարաբերություններ մշակել Թուրքիո Հանրապետության պետական բարձր իշխանությանց հետ, գիտցավ վստահությունը շահիլ այդ իշխանությանց և իր անձով ցույց տալ իր հոտին քաղաքացիական հավատարմության ճանապարհը:

Մխիթարական էր Մեզ համար մամուլի մեջ կարդալ վերջերս, եթե չենք սխալիր երկու ամիս առաջ, թե հանգուցյալը պատիվն էր ունեցեր տեսակցելու ձեր երկրի Վսեմաշուք Նախագահին՝ զորավար Ջեմալ Գյուսելի հետ, ներկայացնելով այդ առթիվ իր և Թուրքիո հայ հավատացյալ ժողովուրդի հարգանքն ու հավատարմությունը, այս կերպով անգամ մը ևս ամրապնդելով այն բարեկամական և փոխադարձ հարգանքի կապեր, զորս ամրացուցած էր արդեն անցյալի մեջ ալ պետական իշխանությանց և Հայ Եկեղեցվո, Թուրքիո հայոց Պատրիարքական աթոռին միջև, Աթոռ մը, որ պատմական անցյալ մը ունի այս երկրին մեջ իր ավանդություններով, իր սուրբ կանոններով և իրավասություններով, որոնք այսօրվան կյանքի պայմաններուն մեջ ևս կենդանի են, բնականաբար նոր Թուրքիո Հանրապետության հիմնական օրենքներու և շահերու սահմաններու մեջ: Կխորհինք, թե հանգուցյալ պատրիարքի այս ոգին միշտ պիտի պահպանվի իր հաջորդներուն կողմե՝ ի շինություն հոգևոր կյանքին թուրքիո հայ հավատացյալ ժողովուրդի:

Վշտարար և սիրեցյալ զավակներ Մեր. տակավին երկար կարելի էր խոսիլ հանգուցյալ Պատրիարքի արժանիքներուն և անոր կյանքի գործերուն մասին: Ժամանակը սակայն կսահի և ավա՜ղ, մենք կպատրաստվենք հողին հանձնելու մարմինը Մեր սիրեցյալ Եղբոր՝ Գարեգին Արքեպիսկոպոսի:

Այս սրբազան պահուս մեր վիշտը կլուսավորվի սակայն մխիթարության զգացումով մը, որովհետև մենք կհավատանք, թե հողին պիտի հանձնենք իր մարմինը միայն, մինչ իր լույս հոգին, միշտ կենդանի, պիտի բարձրանա դեպի մյուս ափը կյանքին, ապրելու համար այսուհետև ավելի փառավոր կյանք մը, միաժամանակ բաշխվելու մեր հոգիներուն՝ իբրև քաղցր և սուրբ հիշատակ:

Սիրելի՛ ժողովուրդ. պիտի ուզեինք ձեզ մխիթարել մեծ առաքյալի խոսքերով, որ կպատգամե մեզ բոլորիս. «ՈՉ ԿԱՄԻՄ, ԵՂԲԱՐՔ, ԵԹԷ ՏԳԷՏՔ ԻՑԷՔ ՎԱՍՆ ՆՆՋԵՑԵԼՈՑ, ԶԻ ՄԻ՛ ՏՐՏՄԻՑԻՔ ՈՐՊԷՍ ԵՒ ԱՅԼՔՆ, ՈՐՈՑ ՈՉ ԳՈՅ ՅՈՅՍ»: Մենք քրիստոնյաներ ենք և կհավատանք հավիտենական կյանքին: Մեր սրտերուն մեջ ամուր կպահենք քրիստոնեական այդ մեծ հույսը: Հետևաբար մեր տխրությունը թող համազոր չըլլա հուսահատության: Մեզ համար մահը հաղթված է Քրիստոսի հրաշափառ հարությամբ, և ամեն մեկս կրնանք ժառանգել երկնքի արքայությունը: Քրիստոնեկան այս մեծ հույսը մեր կյանքի լույսն է, որով կառաջնորդվինք ու կգործինք մեր այս անցավոր կյանքի ընթացքին, և օր մը մխիթարված սրտով մեր աչքերը կփակենք:

Այսպես ահա, մենք այսօր կպատրաստվինք հողին հանձնելու մարմինը հոգելույս Գարեգին Արքեպիսկոպոսի: Եվ այս սրբազան պահուն իրեն կբերենք վերջին ողջույն Հայոց աշխարհին և Փրկչի Իջման Ս. Սեղանեն, վերջին ողջույն Օշականի Մեծ Սուրբեն և հայրենի մեր բոլոր սրբատեղիներեն, Մայր Աթոռիս միաբանութենեն և համայն մեր ժողովուրդի սրտեն, նաև մեր ամենաջերմ աղոթքը, որ Տերը խաղաղությամբ ընդունի իր տառապած մեծ հոգին և արժանի ընե զայն լուսեղեն անթառամ պսակին: Թող օրհնյալ ըլլա հիշատակը հանգուցյալ Գարեգին Պատրիարքի և թող Տերը արժանավոր հաջորդ պարգևե այս Աթոռին և Իր սուրբ հովհանին շարունակե տարածյալ պահել Առաքելական մեր Ս. Եկեղեցիին վրա, համայն մեր հավատացյալ ժողովուրդին վրա, որպեսզի անոնք խաղաղությամբ աշխարհի վրա շարունակեն իրենց սուրբ առաքելությունը, ի փառս աստուծո:

«Թագավոր երկնավոր, զեկեղեցի քո անշարժ պահեա,

Եվ զերկրպագուս անունդ քում պահեա ի խաղաղութեան»:

Ամե՜ն»:

Դամբանական քարոզից հետո, Վեհափառ Հայրապետը Մայր Եկեղեցում առաջնորդվում և բազմում է Իր գահի վրա և ընդունում պետական բարձր անձնավորությանց, կրոնական պետերի, հարանվանությանց և դիվանագիտական մարմնի ներկայացուցիչների ցավակցությունները:

Հավարտ սուրբ պատարագի, Վեհափառ Հայրապետը առաջնորդվում է Պատրիարքարան:

Այնուհետև, փոքր դադարից հետո, գերաշնորհ Տ. Խադ արքեպիսկոպոսի հանդիսադրությամբ, հուղարկավորական թափորը ուղեկցվում է դեպի Շիշլիի հայոց ազգային գերեզմանոցը:

Հուղարկավորության և թաղման հանդեսին մասնակցում է ստամբուլի ողջ հայ համայնքը, իր հարգանքի վերջին տուրքը բերելով մեծանուն պատրիարքի հիշատակին:

Շիշլիի գերեզմանատանը, հանգուցյալ Պատրիարքի դագաղի վրա դամբանականներ են խոսում գերաշնորհ Տ. Մամբրե, Տ. Տիրան և Տ. Սերովբե սրբազանները:

Հուսկ ուրեմն, հանգուցյալ Տ. Մեսրոպ պատրիարքի Նարոյանի շիրիմի մոտ, հողին է հանձնվում երջանկահիշատակ Գարեգին Պատրիարքի աճյունը, հոգեհանգստայն սրտառուչ մեղեդիների վեհ և խորհրդավոր հնչյունների տակ:

Հանգի՜ստ և խաղաղությո՜ւն նրա աճյուններին:

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ԱՅՑԵԼՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀՈՒՆԱՑ ՏԻԵԶԵՐԱԿԱՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔԻՆ

Հունիսի 8-ին, շաբաթ, առավոտյան ժամը 10-ին, Վեհափառ Հայրապետը պաշտոնական այցելություն տվեց, Ֆեների Հունաց Պատրիարքարանում, Ստամբուլի Հունաց Տիեզերական Պատրիարք Նորին Ամենապատվություն Տ. Աթենագորաս Սրբազան Արքեպիսկոպոսին:

Պատմության մեջ առաջին անգամ էր, որ Ամենայն Հայոց Հայրապետը պաշտոնական մի այսպիսի պատմական այցելություն էր տալիս Օրթոդոքս Եկեղեցու Պետին, քրիստոնեական սիրո և եղբայրության զգացմունքներով և ոգով:

Պատմական այս այցելության ժամնակ, Նորին Ս. Օծության ընկերակցում էին գերաշնորհ  Տ. Խադ, Տ. Մամբրե, Տ. Տիրան, Տ. Սերովբե, Տ. Շնորհք, Տ. Կոմիտաս սրբազանները, հոգեշնորհ Տ. Պարգև, Տ. Գևորգ, Տ. Գյուտ, Տ. Սահակ վարդապետները, արժանապատիվ Տ. Արամ, Տ. Դավիթ, Տ. Շահե քահանաները, պարոնայք Կարապետ Ղազարյանը, Կարապետ Աբրահամյանը, Արա Գույումճյանը, Եղվարդ Պենկլյանը և Թ. Փեհլիվանյանը:

Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հայրապետը Հունաց Պատրիարքարանի դարբասից ընդունվում է պատրիարքական փախանորդ գերաշնորհ Տ. Էմիլիանոս սրբազանի, չորս այլ հույն եպիսկոպոսների և ութը վարդապետների կողմից, և եկեղեցիների զանգերի զվարթ ղողանջի տակ, մտնում է եկեղեցի, ուր աղոթելուց հետո, առաջնորդվում է Պատրիարքարան:

Պատրիարքարանի դահլիճի դռանը Ամենայն Հայոց Հայրապետին ջերմորեն և բացառիկ սիրալիրությամբ դիմավորում է Նորին Սրբություն Տ. Աթենագորաս Պատրիարքը, շրջապատված ութը միտրոպոլիտներով և այլ հոգևորականներով:

Այնուհետև, Արևելքի երկու հնագույն և պատմական Եկեղեցիների Հոգևոր Պետերը առաջնորդվում են դահլիճի խորքում գրված հայրապետական երկու գահերը:

Երկու հոգևոր պատերի միջև տեղի է ունենում ջերմ զրույց:

Վեհափառ Հայրապետը, ողջունելով Սրբազան Պատրիարք հորը, ասում է.

«Սիրելի՛ Եղբայր ի Քրիստոս.

Իբրև Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս, Աստուծո փառք տալով կողջունենք այս պահը: Աստված Մեզ պարգևեց առիթը Ձերդ Սրբության այս վայրին մեջ այցելելու: Ձերդ Սրբության մեր սուգին մասնակցութենեն խորապես զգացված ենք: Ձեր մասնակցությունը հոգելույս Պատրիարքի հուղարկավորության՝ Մեզ համար բարոյական մեծ մխիթարություն մը եղավ:

Հոգելույս պատրիարքը իր նամակներուն մեջ հաճախ կգրեր Ձեր մասին և Մենք Ս.Էջմիածնի մեջ մեծ հետաքրքրությամբ կկարդայինք զանոնք: Ձեր եղբայրական զգացումներուն և անոր հանդեպ ունեցած անկեղծ բարեկամության տեղյակ էինք:

Հոգելույս պատրիարքը Ձեզ շատ կսիրեր ու կհարգեր, և Մենք անձամբ այս պահուն Ձեզ ճանաչելով, Մենք Մեզ զորացած կզգանք:

Կաղոթենք Ձեր արևշատության և Ձեր Ս. Եկեղեցիին փառքին և առավել ծաղկման համար»:

Վեհափառ Հայրապետի ողջույնի խոսքին պատասխանում է Նորին Սրբություն Աթենագորաս Պատրիարքը.

«Հարգելի՛ Սուրբ Եղբայրս.

Աստծու փառք տալով, Ձեզ հանդեպ Մեր զգացումները արտահայտելե հետո, սրտանց կողջունենք Ձեր ներկայությունը այստեղ:

Ձեր Սրբության Մեր Աթոռին և անձին հանդեպ ունեցած զգացումներուն տեղյակ էինք:

Հոգելույս Պատրիարքի հետ մեր տեսակցություններու ընթացքին այս պարագան հաճույքով կհաստատեինք: Կուզենք կրկնել, թէ անոր վախճանումեն չափազանց զգացված ենք: Մեզի համար ալ մեծ կորուստ մը եղավ այն, որովհետև Հայ Եկեղեցվո բացառիկ մեկ զավակն էր:

Ձեր ճամփորդության և հոս ներկայության իմաստը կգնահատենք և ասոր համար է, որ հետևյալը կըսենք:

Մեր հոգելույս Եղբոր վախճանմամբ մեր զգացած վիշտը Ձեր հոս այցելության  առթած ուրախությամբ թեթևացած է:

Ձերդ Սրբությունը կճանչնանք Ձեր ընտրության թվականեն սկսյալ, տեղյակ ենք Ձեր աշխատություններուն և զգացումներուն, մասնավորաբար քրիստոնյա եկեղեցիներու համագործակցության և միացման հարցի մեջ Ձեր ունեցած կարիծիքներուն: Այս բոլորի համար զՁեզ սրտանց կշնորհավորենք: Մեր երկու Եկեղեցիները նույն ճամբեն քալած են դարերու ընթացքին: Երբեմն եթե պատահած են մշուշոտ պահեր, անոնք պատմության  խառնված են այսօր որևէ իմաստ չեն կրեր:

Մեր Եկեղեցվո, Ս. Սինոդի և անձին կողմե կգնահատենք եկեղեցիներու միության համար Ձեր թափած ջանքերը:

Վստահ ենք, թե Մենք, իբրև Եկեղեցիներու Պետեր, պետք է աշխատինք նոր դարաշրջան մը բանալու և եղբայրության կապեր հաստատելու համար:

Սիրելի՛ Եղբայր, քանի մը օրեն պիտի փոխադարձենք Ձեր այս այցելության և ավելի երկար պիտի խոսինք այս հարցերու շուրջ:

Աստված միշտ Ձեզ օրհնե և Ձեզ առողջ և երկար կյանք պարգևե»:

Նորին Սրբություն Աթենագորաս Պատրիարքի ողջույնի խոսքերին պատասխանում է Վեհափառ Հայրապետը ասելով.

«Ձերդ Սրբության այս խոսքերը պիտի պահենք Մեր սրտին մեջ իբրև թանկագին ընծա: Այսօրվա հադիպումը ապագայի Մեր գործակցության հիմնաքարը պիտի ըլլա: Աստուծո անունը երախտագիտությամբ կհիշենք, որովհետև Մեզի պարգևեց այս հանդիպումը»:

Հաջորդում է հյուրասիրություն, ջերմ մթնոլորտում:

Երկու քույր Եկեղեցիների Պատերի միջև տեղի ունեցած այս հանդիպումը մտերմիկ մթնոլորտում, սահմանված է մնալու պատմական՝ Հայ և Հույն Եկեղեցիների նորագույն շրջանի պատմության մեջ:

Այնուհետև Ամենայն Հայոց Հայրապետը և Հունաց Տիեզերական Պատրիարքը ողջագուրմամբ բաժանվում են միմյանցից, անմոռանալի և քաղցր հուշերով:

Պատմական այս այցելության առթիվ, Վեհափառ Հայրապետը Աթենագորաս Պատրիարքին է նվիրում արծաթե մի ափսե, Ս. Էջմիածնի նկարով, գործ Երևանի ճարտար ոսկերիչների:

ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՆԴԻՍԱՎՈՐ ՍՈՒՐԲ ՊԱՏԱՐԱԳ ՍԿՅՈՒՏԱՐԻ Ս. ԿԱՐԱՊԵՏ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ

Հուլիսի 9-ին, Վարդավառի կիրակի օրը, Վեհափառ Հայրապետը հանդիսավոր սուրբ պատարագ է մատուցում Սկյուտարի հայոց Ս. Կարապետ եկեղեցում: Հայրապետական հանդիսավոր սուրբ պատարագին ներկա է լինում ծովածավալ բազմություն, վայելելով հոգեկան անպատում մխիթարություն և երանություն:

Ժամը 10-ին, Վեհափառ Հայրապետը, «Հրաշափառ»-ով և ամպհովանու տակ, եկեղեցական թափորով և հայրապետական լրիվ, փառահեղ զգեստավորման մեջ, առաջնորդվում է եկեղեցի:

Բազմաձայն պատարագի հոգեպարար երգեցողությունը կատարում է եկեղեցու երգչախումբը, ղեկավարությամբ դոկտ. Տիգրան Մամիկոնյանի:

«Հայր մեր»-ից առաջ, Վեհափառ Հայրապետը, Իր գեղահույս և բովանդակալից քարոզով, վերացնում և մխիթարում է բազմահազար հավատացյալներին Պայծառակերպության լուսաբաշխ տոնի իմաստի և խորհրդի միջոցով, ինչպես նաև Ս. Էջմիածնի համազգային սրբավայրի հոգևոր, պատմական նշանակությամբ:

Հայրապետական սուրբ պատարագի ընթացքում ավանդական աղավնիներ բաց են թողնվում եկեղեցում, որոնք «երանությամբ լի կթևածեին Ամենայն Հայոց լուսաշող Հայրապետի գլխուն վերև»:

Բազմահազար ժողովուրդը, «երկիւղիւ և սրբությամբ», պատարագիչ Վեհափառ Հայրապետի ձեռքով սուրբ հաղորդություն է ստանում:

Հավարտ սուրբ պատարագի, ավելի քան երկու ժամ, ուխտավորների և հավատացյալների բազմություններ, շարան-շարան, կարգապահ, սրտատրոփ, հավատով և սիրով լի, մերթ երանության արցունքներով, մոտենում են ի համբույր Վեհափառ Հայրապետ Ս. Աջին:

Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հայրապետը ընդունում է բոլորին, բաշխելով Իր օրհնություններն ու ողջույնները հավասարապես բոլորի՜ն, բոլորի՜ն:

Օրվա հանդիսությանց ականատեսներից մեկը այսպես է բնութագրում հայրապետական սուրբ պատարագի նշանակությունը, թարգմանը հանդիսանալով իր բոլոր եղբայրների և քույրերի անխառն զգացմունքների.

«…Ո՞վ կրնա թարգմանել, ո՞ր գրիչը կրնա նկարագրել այն զգացումներն ու ապրումները այնպես, ինչպես անոնք սա պահուս գոյություն ունին հավատացյալներու սրտերուն մեջ: Անոնք ունին անպատմելի և արդար հուզում մը միայն Առաքելական Մայր Աթոռի Վեհափառ ներկայացուցչին առջև: Զգացումներ, որոնք շատ զգացական և ժամանակավոր ապրումներ ըլլալե ավելի, հայ ժողովուրդի դարավոր կյանքին ավիշը կհանդիսանան:

Խունկի անուշ բույրով է լցված տաճարը սրբության այս հարկին և փառաբանության այս տեղին մեջ, հավատացյալները խոր երկյուղածությամբ կխոնարհին Վեհափառ Հայրապետի առաքելահիմն հեղինակության առջև:

Տեսարան, ուր ամենեն քարսիրտներն անգամ պապանձած են: Հայ ժողովուրդը, իր անկեղծ ու մեկին դիրքով, այլևս բոլորովին գնահատած ու ըմբռնած է արժեքը Փրկչի Իջման վայրին, որ հոգիներեն ներս կհոսի ահա սրբանվեր  սա խորանին լուսարձակներուն, մոմերուն ու խաչերուն ընդմեջեն:

Բյուրավոր շնորհակալություն Քեզի, Վեհափա՛ռ Տեր, մենք չէ որ Քու մեծությունդ լոկ պաշտամունքի ու ծիսակատարության մեջ կուզենք տեսնել, Դուն ներկայացուցիչը Ս. Էջմիածնի, մարմնացումն ու դարավոր սյունն ես և ամրակուռ խարիսխը հայ գոյության» («Ժամանակ» օրաթերթ. 9 հուլիսի 1961 թ.):

«Էջմիածին», Պաշտոնական ամսագիր, Հայրապետական Աթոռոյ Ս. Էջմիածնի, Ը, 1961