Հայաստանում միայն մեկ անգամ՝ 2003-ին են նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունները անցկացվել նույն տարվա ընթացքում: Նախագահի ընտրության համար պահանջվեց երկու փուլ: Ժողովրդի ընկալման մեջ այդ ընտրությունները համարվել են ամենից անարդարներից մեկը: Ռոբերտ Քոչարյանի` երկրորդ ժամկետով մնալը նախագահի պաշտոնում այն աստիճան էր վիճարկելի, որ Սահմանադրական դատարանը վստահության հանրաքվե անցկացնելու վճիռ կայացրեց:
Քոչարյանի ընտրությունը գրանցման պահից մինչև Սերժ Սարգսյանին նախընտրական շտաբի ղեկավար նշանակումն ու երկու փուլերի պաշտոնական արդյունքները վիճարկման թեմա դարձավ ինչպես ընդդիմության ու Հայաստանի քաղաքացիների ստվար հատվածի, այնպես էլ` ընտրությունները դիտարկող միջազգային կառույցների համար:
Քոչարյանի թեկնածությունը պաշտպանողները հիմնականում երեք քաղաքական ուժեր էին՝ ՀՀԿ-ն, Օրինաց երկիրը և ՀՅԴ-ն, որոնք էլ 2003-ի մայիսի 25-ին կայացած խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում ձևավորեցին Հայաստանի պատմության մեջ առաջին կոալիցիան, որի գաղափարը պատկանում էր ՀՅԴ-ին:
Հայաստանի խորհրդարանական ընտրությունները անմիջապես հաջորդեցին կեղծված նախագահական ընտրություններին: Ընդդիմությունը ընտրություններին գնաց հոգնած ու հուսալքված, իսկ հասարակության մի մեծ հատված` հուսախաբ: Հիմնական պայքարը ծավալվեց ոչ միայն իշխանություն-ընդդիմություն հարթությունում, այլ նախագահական ընտրություններում Քոչարյանին աջակցած ուժերի` ՀՀԿ-ի, Օրինաց երկրի և ՀՅԴ-ի միջև:
Այս ընտրությունների ամենաճչացող ապօրինություններից էր այն, որ նախագահական ընտրություններում չորրորդ տեղը զբաղեցրած Արամ Կարապետյանի գրանցումը չեղյալ համարվեց: Պարզվեց, որ Արամ Կարապետյանը վերջին հինգ տարիներին մշտապես չի բնակվել Հայաստանում, թեև նա շաբաթներ առաջ որպես նախագահի թեկնածու մասնակցել էր նախագահական ընտրություններին:
Այս ընտրություններում արձանագրվեց երկու սպանություն Արարատի մարզի Շահումյան գյուղում, երբ տեղի բնակիչներից մեկը ինքնաձիգից կրակահերթ բացեց գյուղի դպրոցում տեղակայված ընտրատեղամասի ուղղությամբ:
Երրորդ գումարման Ազգային ժողովի ընտրություններին (131 պատգամավոր` 75 համամասնական և 56 մեծամասնական ընտրակարգով) մասնակցեցին 21 ուժեր: Հինգ տոկոսի արգելքը հաղթահարեցին 6 կուսակցություն և դաշինք.
ՀՀԿ` 23,66 տոկոս,
«Արդարություն» դաշինք` 13,71 տոկոս,
«Օրինաց երկիր»` 12,6 տոկոս ,
ՀՅԴ` 11,45 տոկոս,
«Ազգային միաբանություն»` 8,91 տոկոս,
Միավորված աշխատանքային կուսակցություն` 5,67 տոկոս:
ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ-ը իր դիտորդական եզրակացության մեջ նշեց, որ ինչպես նախագահական, այնպես էլ խորհրդարանական ընտրությունները չեն համապատասխանել միջազգային չափանիշներին:
2003թ. հունիսի 12-ին բացվեց Ազգային ժողովի առաջին նստաշրջանը: Ազգային ժողովի նախագահ ընտրվեց Արթուր Բաղդասարյանը, նախագահի տեղակալներ՝ Տիգրան Թորոսյանը և Վահան Հովհաննիսյանը: 2006թ. մայիսի 22-ին Արթուր Բաղդասարյանը ներկայացրեց հրաժարական: Հունիսի 1-ին Ազգային ժողովի նախագահ ընտրվեց Տիգրան Թորոսյանը:
Երրորդ գումարման Ազգային ժողովն իր առաջին նիստը գումարել է 2003թ. հունիսի 10-ին, իսկ վերջինը` 2007թ. ապրիլի 9-ին: Գումարվել են 9 հերթական, 11 արտահերթ նստաշրջան և 25 եռօրյա, 23 չորսօրյա, 10 արտահերթ նիստ:
Երրորդ գումարման ընթացքում ընդունվել է 980 օրենք, որոնցից 152-ը` «մայր», 828-ը` փոփոխություններ ու լրացումներ գործող օրենքներում: Ընդունված օրենքներից 89-ի հեղինակները Ազգային ժողովի պատգամավորներն էին, 875-ինը` ՀՀ կառավարությունը, իսկ 16-ը մշակվել էր համատեղ:
Ընդունվել է 1400 որոշում, որոնցից 333-ը` նորմատիվային, իսկ 1067-ը` արձանագրային: Վավերացվել է 256 միջազգային պայմանագիր:
Ներկայացնում ենք պատգամավորներին այբբենական կարգով.
